Bu yüzden her türlüsü de kıymetlidir. Söz gelimi orkestra şefi orkestrayı yönetirken adeta kendisinden geçer. Senfonide yer alan birbirinden çok farklı müzik aletlerinin uyumlu ve senkron olması onun elindeki çubuğu (adı 'baton'muş) kullanımdaki maharetine bağlıdır. Ve gerçekten de sonuçta ortaya çıkan bir 'sanat'tır. Değerlidir yani... Aynı husus bir piyanist için de geçerlidir.

Ortaya çıkan sanatın değerli olmasının nedeni gerçekte sanatçının beden ile ruh ikilisindeki bütünleşmeden dolayıdır. Bir başka deyişle sanatçının, müziği bağlamında içi ve dışı aynıdır. Sanatına koyduğu şey de daha çok ruhudur. Bu yüzden de gerçek sanatçılar dış görünüşlerine önem vermezler. Gerçek olmayalar da ya dış görünüşleriyle öne çıkmayı önemserler ya da dış görünüşlerini önemsemiyor gözükmeleri bir öykünmenin ötesine geçmez.

Bir konser için de benzer şeyler söyleyebiliriz değil mi... Çok ünlü grupların açık hava konserlerine duruma göre onbinler, yüzbinler iştirak eder. Ve müziğin ritmi alır götürür onları... Yani sadece müzisyenler değil izleyiciler de kendisinden geçmiş bir şekilde rakseder. Bu sıradaki dağılmışlık da hiç önemsenmez. Bu durum aslında beden-ruh bütünleşmesi yanında ruh açlığının-susuzluğunun doğal bir geri bildirimidir.

Şimdi gelelim sadede... İslam insana beden-ruh bütünlüğü yanında, ruhu besleyen şeyleri öne çıkartmayı salık verir. Emanet olan bedeni korumak önemsiz değildir elbette… Ama insanı bedene indirgememeyi, insanın kendisini sadece bedenle sınırlı ifade etmesini öğütlemez. Beden ruh ikilisini uyumu sadakat kavramının gölgesi altında anlam bulur. Sadakat… Yani için ve dışın aynı olması… Bedenle ruhun bütünleşmesi…

İnsana dair olan ihtiyaç da çok daha önemli yanıyla ruhun tatminidir. Allah Kur'an bunun kendisini zikirle mümkün olduğunu bildirir. Bugün sanat olarak ifade edilen, kendisine milyonların değer atfettiği yüksek seviyeyi Allah kendi dinide dercetmiştir. Aradaki fark birincisinin zahiri, dolayısıyla basit hali, bir diğerinin batıni ve hakiki olmasıdır. Hiç öyle olmasa Allah kerim kitabında kalplerin ancak Allah’ı zikretmekle mutmain olacağını bize müjdeler mi...