Hiç uzatmadan belirteyim, düşmez arkadaşlar.

Mesajla soran çok arkadaş olduğu için topluca buradan yanıtlamayı tercih ettim.

Şimdi gelelim neden düşmez konusuna.

Bu yazıyı anlarsanız, öncelikle doların (veya dövizin) neden arttığını ya da TL'nin değer kaybettiğini anlarsınız.

Yazıda değineceğimiz konular:

1- Kur korumalı TL mevduat hesabı doları durdurur mu?

2- Dövizi baskılamak için MB müdahale etse ne olur?

3- FED'in uygulamaları neden bizi etkiliyor?

Tüm bunlardan önce şunu anlamak gerekir; bir ülkenin para biriminin değer kaybetmesinin asıl nedeni dış ticaret açığıdır.

Yani senin ülken 100 milyar dolar satış yapıyorsa, bunun karşılığında 120 milyar dolarlık ithalat yapıyorsa para birimin değer kaybeder.

Çünkü aradaki farkın karşılığının ödenmesi için birileri elindeki Türk Lirasını satıp, karşılığında dolar talep edecek.

Bundan 10 yıl öncesine kadar, yani 2002- 2012 arasında dolar kuru 1,50 TL ile 2 TL arasındaydı. Bunun nedeni FED'in mortgage krizini aşmak için piyasaya çok düşük faizle verdiği krediden kaynaklanıyordu.

O dönemde parayı alan ABD'li yatırımcı, Türkiye gibi ülkelere o parayı getiriyordu.

Piyasada işlem yapmak için elindeki doları satıyor, karşılığında TL satın alıyordu.

Dolayısıyla piyasada TL miktarı azalıyor, dolar miktarı artıyor, buna bağlı olarak da piyasada az olan şey değerli olacağı için TL değerleniyordu.

Ardından FED faizleri artırmaya karar verince, doları ucuza alamayan yabancı yatırımcı yavaş yavaş paralarını çekip çıkmaya başladı.

Peki biz bu dönemde ne yaptık?

Türkiye'ye gelen dolarla üretim yapmak, fabrika kurmak yerine bu paralarla inşaata yatırım yaptık.

Eğer biz o dönem gelen parayı dünyaya satacak bir şeyler üretmek için kullansaydık, bugün yabancı yatırımcı gelmiyorsa dahi ülkeye döviz girdisi olurdu.

Bununla da sınırlı kalmadık. Yabancının emaneten getirdiği döviz nedeniyle TL değerli olunca, biz o parayla çılgınlar gibi iPhone aldık, macbook aldık.

12 yaşındaki çocukların dahi elinde 500 dolarlık telefonlar dolaşmaya başladı, çünkü dolar ucuzdu.

Ne zaman ki FED "ben artık ucuz kredi vermeyeceğim" dedi, o gün yabancı yatırımcı Türkiye'den çıkmaya başladı.

Sen de elindeki 2. el iPhone'u ya da Ataşehir'deki lüks konutları yabacıya dolarla satamadığın için piyasada dolar azaldı, TL değer kaybetti.

Herşeyin güllük gülistanlık sanıldığı 2011 yılında dış ticaret açığı 106 milyar dolar olması aslında durumu özetliyor.

Peki MB yükselen dövize ne kadar müdahale edebilir?

Merkez Bankasının elindeki brüt döviz rezervi 125 milyar dolar, net rezerv ise 30 milyar dolar civarında. (Bazı kaynaklar bunun eksiye düştüğünü dahi söylemekteler)

MB'nin elindeki net rezerv, bir yıllık dış ticaret açığını ancak kapatabilecek miktarda olduğundan müdahalesi de kısıtlı oluyor.

Peki kur korumalı mevduat hesabı uzun vadede doları düşürür mü?

Hayır düşürmez ama etkili olursa bir miktar frenleyebilir. Çünkü dolardan vadeli mevduata geçen para sınırsız değil.

Sen dış ticaret açığı verdiğin sürece döviz mevduatından gelen para ancak tampon etkisi yapar.

Çünkü dış ödemeler nedeniyle dövize yine talep olacak.

Kur korumalı hesaplar nedeniyle dövizin düşmesi de iyi bir şey değil.

Çünkü senin hesaptaki dövizi kur korumalı TL'ye çevirtip, böylece doları düşürüp, bu sayede vatandaşın iPhone almasını kolaylaştırman demek, parayı yine yurt dışına çıkartmanın önünü açman demektir.

Böyle bir olay sonucunda mevduatlarda da döviz kalmayacağından, yani ülkede döviz kalmayacağından dolayı ülkeyi çok ağır bir ekonomik felaketle başbaşa bırakır.

Bu nedenlerle orta - uzun vadede dövizin düşmesi mümkün değildir.