Faiz bir bakıma kişi ya da devletlerin zor durumda kalmalarını gözetlemeyi gerektirmektedir. Gerek uluslararası kurumların gerekse de bankaların temel işlevi budur bugün… Devlet bankaları ve kimi uluslararası bankalar bakımından kısmi bir istisna getirilebilir elbette… Örneğin Avrupa Yatırım Bankası böyledir. Zira esasen kar amacı gütmez. Dünya Bankası da Yatırım Bankası kadar olmasa da uzun vadeli alt yapı yatırımlarını destekler. Kimi devlet bankaları bakımından da benzer şeyler söylenebilir. Mesela Türkiye’de hükumetlerin bir politikası olarak çiftçilerin, esnafın, yatırımcının desteklenmesine dönük çeşitli hibe ve uzun vadeli, düşük faizli bankalar böyledir. Ancak ilgili kurumların bu faaliyetleri onları faizli kurum olmaktan çıkarmadığı gibi, tamamen ticari nedenle para satımı olan faaliyetleri de zaten devam etmektedir.
Normal koşullarda zor durumda kalana yardım etmek gerekir. İnsani ve islami durum bunu gerektirir. Ancak istisnalar dışında tefeci anlayışı ile çalışan banka ya da uluslararası kurumlar adeta kişi, kurum ve devletlerin iflas edip kendilerine başvurmaları için kurulmuşlardır. Bunu ilgili kişi, kurum ve devlet de bildiğinden böyle bir müracaat ancak başka çare kalmadığında devreye girmektedir. Örneğin Türkiye’nin 2001 krizinden sonra IMF’ye müracaatı böyle bir nedene dayanır.
Kısa vadede faydalıymış gibi gözüken bu ilişki, sonraki nesillere ciddi borç ve faiz yükü bırakmakta, sadece borç ve faiz yükü değil, ilgili ülkenin içişlerine müdahale ortamı da hazırlamaktadır. Nitekim dün mevzu bahis ettiğimiz duyunu umumiye idaresi bizim tarihimizdeki somut örnektir. Zaman zaman iç borçların konsolidasyonu, zaman zaman da dış borçlar bakımından ilan edilen moratoryum sadece iç barışı değil, toplumsal ve uluslararası barışı da bozma potansiyeli taşımaktadır.
