AŞURE GÜNÜNÜN TARİHÇESİ
Muharrem ayının 10. günü Aşure gününe bazı tarihi olaylar yüklenmiş, bunlar sebebiyle de İslam tarihi boyunca kutsal bir gün olarak çeşitli şekillerde kutlanmıştır. Peki bugün gerçekleştiğine inanılan olaylar nelerdir?
-Hz. Adem'in tövbesi bu gün kabul edilmiştir.
-Hz. Nuh'un gemisinin bu günde Cudi dağı tepesine oturduğu bu sayede inananların kurtulduğu ve şükür orucu tutulduğuna inanılmaktadır.
-Hz.Musa ve İsrailoğullan'nın, Firavun'un zulmünden bu günde kurtulduklarına inanılmaktadır.
-Hz.Yunusun balığın karnından bugün kurtulduğu düşünülmektedir
-Hz.Musa ve Hz.İsa'nın doğduklan günün bu gün olduğu iddiası vardır.
İslami kaynaklarda bu günün kutlanma sebebi ilk üç madde olarak anlatılmaktadır. Bu olayların tarihte gerçekleştiğini Kur'an-ı Kerim'den öğrenmekle beraber, tarihen bu günde gerçekleşmiş olmalarını tespit etmek ve düşünmek bir hayli güçtür.
Prof. Dr. Eyüp Baş bu durumu şöyle özetliyor, Aşure gününün ay takvimine göre Muharrem'in 10. gününde gerçekleştiği rivayetlerine yer veren tarih kaynaklanımızın, maalesef dayandıkları hiç bir tarihsel delil ve kaynak yoktur. Anlaşılan o ki, Müslümanların, Yahudi ve Hristiyanlarla zaman zaman bir arada bulunmalanın
doğurduğu bir sonuç olarak, bu günde olduğu varsayılan olaylar hakkındaki söylentiler sözlü geleneğe yerleşmiş, daha sonra da herhangi bir değerlendirmeye tabi
tutulmadan yazılı kaynaklara geçirilmiştir.
AŞURE GÜNÜNDE ORUÇ TUTMAK
Kur'an-ı Kerim'de, Ramazan orucunun faziletini bildiren Bakara suresinin 183. ayetinden anlaşılmaktadır ki, oruç eski dinlerde de bulunan bir kuraldır. Aşure gününde oruç tutmak geleneğini Yahudilerden öğrendiğimize dair tarihi kaynaklar vardır. Peygamberimiz Medine'de Yahudilerle karşılaştıktan sonra Aşure orucunu emretmiştir. Prof. Dr. Eyüp Baş buna makalesinde şöyle değinmektedir, "Yahudiler ile Hz.Peygamber arasında geçen diyalog yaygın olarak İslam tarihi kaynaklarımızda şu şekilde yer almıştır: 'Hz,Peygamber Yahudilerle görüştüğü bir gün onların oruçlu olduklarını öğrenmiş ve sebebini sormuştur. Yahudiler cevap olarak bu günde Hz. Musa ve İsrailoğullarının Firavun'un zulmünden kurtulduklarını, Firavun ve ailesininde suda boğularak öldüklerini söylemişlerdir. Bunun üzerine Hz.Peygamber de 'biz Musa'ya sizden daha layık ve yakınız' diyerek o gün Aşure orucunu tutmuş ve Müslümanlardan da tutmalarını istemiştir. Eğer Kureyş bu orucu biliyor ve tutuyor olsaydı, Hz.Peygamber'in de bilmesi ve Yahudilerin izahı karşısında 'biz de zaten bilir ve tutarız' ya da 'biz de tutarız ancak bize atamız İbrahim'den kalmış bir oruçtur' gibi farklı gerekçeler ileri sürerek cevap vermesi gerekmez miydi?"
YAHUDİLER DE AŞURE GÜNÜNDE ORUÇ TUTUYOR
Yahudiler bugün oruç tutma geleneklerini hala devam ettirmektedir. Onlara göre Tışn (Eylül/Ekim) ayının 10. günü olan bu oruca, akşam güneşin batışından önce
başlayıp bir sonraki gün yıldızlar görününceye kadar devam ederler. Çünkü onların gün saymaları bu şekildedir. Şemsı ve Kamen takvimin ortak kullanıldığı Yahudi takviminde bu günün yani Yom Kipur Katan'ın Tışn ayının 10'una denk gelmesi için de artık ay uygulaması vardır. Bu uygulamaya göre de Yom Kipur orucu ya Eylül ya da Ekim içerisinde kutlanır. Müslümanlarda ise Muharrem ayının 10. günü şemsı takvime göre her yıl on gün önceye gelir ve yıldan yıla değişir.
Bu konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgi sahibi olamak isterseniz Prof. Dr. Eyüp Baş'ın "Aşure Günü, Tarihsel Boyutu ve Osmanlı Dini Hayatındaki Yeri Üzerine Düşünceler" makalesini okuyabilirsiniz.