Sosyolojik analiz, insanı doğru tahlil etmeyi de gerektirir. Elbette ekonominin muhatabı insandır ve insan modeli ile ekonomi insicam içerisinde olmalıdır. Ancak günümüzde kapitalizm içerisinde neşvü-nema bulan İslam ekonomisinin, bünyesinde sistemle uyumlu insan unsurunu barındırmıyor olması, başarısını olumsuz etkilemektedir. O bize gelmezse biz ona gideriz anlayışı ise, İslam ekonomisini kapitalizmin kendine has kurallarla işleyen bir parçasına dönüştürmektedir.

İslam ekonomisinin normatif sınırları doğal olarak edille-i şer’iyye tarafından çizilir. Bu aslında makro bazda sorunların çözümü için biçilmiş kaftandır. Zira insanların onca çabalarına rağmen, dünya ekonomisi krizlerle çalkalanmaktadır. Mikro temelde çözüm ise insan modeli ile açıklanır. Devlete ve topluma karşı mes’uliyyet merkezli bir misyonun temsilcisi olması gereken insan, kurumsal yapı vasıtasıyla toplumun ekonomik barışına odaklanmalıdır.

Değişim önü alınmaz bir realitedir. Bu yüzden İslam ekonomisinin paradigmatik olduğunu düşünmek olası değildir. İslam dünyasının son birkaç asırdır geri kalmasının nedeni de bu yanlış yaklaşımdır. Günlük ihtiyaçlara cevap verebilen bir İslam, tarihin herhangi bir döneminde donup kalmış olamaz. Edille-i şer’iyye içerisinde yer alan “ictihad” müessesesi tam da bu iş için vardır. Kırmızı çizgilerin ne olduğu bellidir. Bu çizgiler içerisinde çözüm üretmek ilim erbabının işidir. Geçmişte bunun yapılmış olması günümüzdekilerin mes’uliyyetini ortadan kaldırmaz.