İran ile Çin, Fransa, Almanya, Rusya, Britanya ve ABD arasında 12 yılın sonunda gerçekleşen nükleer anlaşmasıyla ilgili konuşan Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Durmuş Özdemir, “Anlaşmaların sonucu olarak Türkiye’nin İran ile var olan 15 milyar dolarlardaki ticaret hacminin 35 milyar dolarlara çıkması oldukça kolay bir hedef olarak karşımızda duruyor” dedi.
İran ile Çin, Fransa, Almanya, Rusya, Britanya ve ABD arasında neredeyse 12 yıla varan görüşmelerin sonucu, önceki gün bir anlaşmayla sonuçlandı. Bu anlaşma Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin İran üzerine koyduğu ticaret, teknoloji, finans, enerji ve nükleer programlar üstündeki tüm müeyyideleri de kaldırdı.
Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Durmuş Özdemir, nükleer konusuyla ilgili tartışmalar bir kenara bırakılırsa, anlaşmanın ticari boyutunun İran için olduğu kadar Türkiye ive Ege Bölgesi için de önemli olduğunu belirtti. Özdemir, “Anlaşmaların sonucu olarak Türkiye’nin İran ile var olan 15 milyar dolarlardaki ticaret hacminin 35 milyar dolarlara çıkması oldukça kolay bir hedef olarak karşımızda duruyor” diye konuştu.
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Sabri Ünlütürk ise uygulanan ambargoların kalkmasıyla birlikte 2014 yılında Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı 10. ülke olan İran’a ihracatımızın önemli ölçüde artmasını beklediklerini kaydetti.
“CARİ AÇIĞI OLUMLU YÖNDE ETKİLEYECEKTİR”
Anlaşmanın Türkiye ve Ege ihracatına yapacağı etkileri değerlendiren Prof. Dr. Durmuş Özdemir, “Anlaşmanın tabii ki kazananları ve kaybedenleri olacaktır. Aslında, Türkiye ile İran arasındaki ilişkiler, hep devam edegeldi. Ancak ticaret hacminin son yıllarda düştüğünü görüyoruz. Örneğin 2012 yılındaki 21,9 milyar dolarlık ticaret hacmi, 2013’de 14,6 milyar dolara gerilerken 2014’de de 15 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Anlaşma ile İran ve Türkiye arasındaki bankalar arasında nakit akışı da şeffaf bir şekilde sağlanmış olacak. Hepsinden önemlisi, Türk lirası kullanılarak yapılan Türk petrol ithalatının 105 bin varilden, 140 bin varillere ulaşacağı beklentisi, Türkiye ekonomisindeki cari açığı olumlu etkileyecektir. İran’ın Türkiye’ye petrol satarak elde ettiği gelirinin de Türkiye’den yapacağı ithalatı arttıracağı malum” ifadelerini kullandı.
“EGE BİRÇOK KALEMDE İHRACATINI ARTIRIR”
Diğer ülkelerin ve diğer çok uluslu şirketlerin de son zamanlarda, bu anlaşmanın beklentisiyle İran’a yaptıkları seyahat ve iş anlaşma çabalarını hatırlatan Prof. Dr. Özdemir şöyle devam etti:
“Tüm bunların yanında Türkiye, İran ile 1 Ocak 2015’te Konya’da bir Tercihli Serbest Ticaret Anlaşması yaptı. Bu anlaşma gereği, Türkiye 140 üründe, İran ise 125 üründe, gümrük vergilerini çok aşağıya çekti. İran ile Türkiye ticaret anlaşmasını kapsayan ürünler arasında, Ege Bölgesi’nden yapılabilecek ihracat kalemleri arasında, tekstil ve hazır giyim ürünleri, gıda, plastik malzemeler, mobilya, hazır giyim, demir, çelik ürünleri, elektrik ve elektronik ürünler gibi bir yığın sektörü saymak mümkün. İran-Türkiye 1 Ocak anlaşmasındaki tercihli ürünler listesine bakarak daha ayrıntılı bilgi sahibi de olunabilir. Tüm bu anlaşmaların sonucu olarak, Ege Bölgesi’nin ve Türkiye’nin, İran ile var olan 15 milyar dolarlardaki ticaret hacminin 35 milyar dolarlara çıkması oldukça kolay bir hedef olarak karşımızda duruyor.”
“ÖNEMLİ ARTIŞ BEKLİYORUZ”
İran’a uygulanan ambargolar nedeniyle İran ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin arzu edilen seviyenin çok uzağında olduğunu belirten EİB Koordinatör Başkanı Sabri Ünlütürk ise Türkiye’nin, komşularıyla ticari ilişkileri geliştirmeye büyük önem verdiğini, İran’a uygulanan ambargoların kalkması ile birlikte 2014 yılında Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı 10. ülke olan İran’a olan ihracatımızın önemli ölçüde artmasını beklediklerini kaydetti.
HEDEF 35 MİLYAR DOLAR
Ege Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği olarak, önümüzdeki Sonbahar’a İran’a yönelik bir sektörel ticaret heyeti organizasyonu hazırlığı içinde olduklarını anlatan Ünlütürk şunları söyledi:
“Türkiye, 2023 yılı için 500 milyar dolar ihracat hedefi ortaya koymuş durumda. Geleneksel ihraç pazarlarımızdaki ekonomik durgunluklar ve siyasi krizler nedeniyle, İran, Türk ihracatçısı için önemli bir hedef pazar olacak konumda. Tüm sektörlerimizin İran’a yönelik ticaret heyeti organizasyonlarının artacağına inanıyorum. İran, 80 milyonluk nüfusu, petrol ve doğalgaz gelirleriyle, güçlü bir ekonomi. 2014 yılı sonu itibariyle 15 milyar dolar seviyesinde olan Türkiye-İran dış ticaret hacminin 2016 yılı sonunda 35 milyar dolara çıkmasını hedefliyoruz."
2014 YILINDAKİ İHRACAT 15 MİLYON DOLAR
Ege İhracatçı Birlikleri, geçtiğimiz yıl ve bu yılın ilk 6 ayında tütünden tekstil hammaddesine, taşıt yan sanayinden su ürünlerine kadar 24 kalemde İran’a yaklaşık 417,3 milyon dolarlık ihracat yaptı. 2013 yılında yapılan ihracat 265,5 milyon dolarken 2014’te ise yaklaşık 300 milyon dolar ihracat gerçekleşti. Bu yılın ilk 6 ayında ise EİB üyesi ihracatçılar İran’a 117,3 milyon dolar ihracat yaptı. EİB’den İran’a en fazla tütün, ağaç mamulleri ve orman ürünleri ile makine ve aksamları ihracatı gerçekleştirildi. Türkiye’nin İran’a olan 2014 yılı toplam ihracatı ise 15 milyon dolar oldu.