1985 yılında F16 uçaklarına güç veren F110 motorlarının montajı için kurulan TEI, zaman içinde kazandığı teknoloji ve kabiliyetlerle motor ve parça imalatı, bakım-onarım-revizyon, tasarım ve Ar-Ge faaliyetleriyle Türkiye’nin en önemli havacılık sanayi şirketi oldu.
Türkiye’nin havacılık motorlarında lider şirketi TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), 50 farklı havacılık motoru için 1500’ü aşkın farklı parça üretiyor. Şirket, özellikle Airbus A320neo, Boeing 737 Max ve COMAC C919 uçaklarına güç veren LEAP motoru için ürettiği 40’tan fazla parça çeşidiyle bu motorlar için dünyanın en büyük tedarikçilerinden birisi oldu.
Türkiye’nin en önemli havacılık programlarından Genel Maksat Helikopteri Programı kapsamında ise T-70 Kara Şahin helikopterlerine güç veren motorları yüzde 50’nin üzerinde yerlilik katkısıyla T700-TEI-701D markasıyla TEI üretiyor. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’ne bu yıl 25 motorun teslimatını planlayan şirket, bunlardan 14 adedini teslim etti.
TEI, son 6 yılda 3’ü dizel, 2’si benzinli ve 4’ü jet yakıtlı olmak üzere 9 motor geliştirdi.
TEI tarafından hedef uçaklar için geliştirilen ve 400 newton güç üreten TEI-TJ90 Turbojet Motoru, Türk Havacılık ve Uzay Sanayiinin Şimşek platformu ile ilk uçuşunu 2017’de başarıyla tamamladı.
Anka, Akıncı ve Aksungur insansız hava araçlarına (İHA) güç vermek için tasarlanan TEI-PD170 motorunun 13 motorluk ilk parti üretimi 2019’da tamamlandı.
Geliştirilen Türkiye’nin ilk iki zamanlı havacılık motoru TEI-PG50, 300 kilogram altı İHA’lar için 50 beygir kalkış gücü 6 bin fit irtifadaki performansı ile dikkati çekiyor.
Türkiye’nin ilk Orta Menzilli Gemisavar Füze Motoru TEI-TJ300, tamamen yerli ve milli imkanlarla tasarlanarak üretildi. TEI-TJ300 ses hızının yüzde 90’ına ulaşan hızlarda 400 beygire yakın güç üretiyor.
TEI’nin Hafif Genel Maksat Helikopteri Gökbey için geliştirmekte olduğu 1660 beygire kadar güç üretme kapasitesine sahip ilk milli helikopter motoru TS1400’de çalışmalar hızla devam ediyor.
Başta Prof.Dr. Mahmut Akşit olmak üzere TEI yönetimini ve tüm emeği geçenleri tebrik ediyor, başarılı yerli ve milli projelerinin artarak devamını diliyoruz.
İlhami Pektaş