Ekonomik üretim yapısı değişiyor. Üretimin yapısı değiştikçe, Toplumun sosyal yapısı da değişiyor. Bu değişme beraberinde sosyo-ekonomik kırılmaları getiriyor. Kırılmalar rahatsız edici olduğu için geçiş süreci şikayetlere neden oluyor.
Toprakta üretimin yapıldığı dönemi ele alalım. İşçi ücreti ne kadar düşük ise, toprak sahibi o kadar çok kazanç elde ediyor. İşçi sayısı arttıkça, işçi ücreti düşer. Bu kural, sosyal yapıyı etkilemiştir. Din adamları “nüfusun artması” için kurallar koymuştur. Çok karılık meşru sayılmıştır.
Sanayi üretim aşamasına bakalım. Sanayide işçinin verimi ücretini tayin eder. Makineler, işçinin verimini artırmak için sürekli yenilenir. Emek yerine makine konur. Makine arttıkça, işsizlik artar. Artan işsizlik sosyal yapıyı etkileyecek ve “nüfus artışında azalma” başlayacaktır. Aileler daha az çocuk yapacaktır. Çünkü, sanayi üretim aşamasında her çocuk tüketici olarak geliyor. Masraflar artıyor.
En büyük sorun geçiş aşamasında yaşanıyor. Tarımsal üretimden sanayiye geçerken sosyo-ekonomik kırılmalar can yakıyor.
Toplum sanayileştikçe, topraktan elde edilen kazanç sürekli azalır. İleri sanayi toplumunda sıfırlanır. Nitekim, Almanyada toprak rantı , ulusal hasılanın saptanmasında hesaba katılmıyor. Amerika dünyaya tarımsal ürün satar. Amerikan ulusal hasılasında tarımsal ürünlerin yeri yüzde üçü geçmiyor.
Türkiye çok hızlı bir sanayileşme sürecine girdi. Ücretler arttı. Sanayideki ücret artışı anında tarımsal alana yansıdı. Tarımsal üretimde ısrar edenler, ücret artışı yüzünden, kazanç elde edemiyor. Tarımsal ürün üreticilerinin “ekonomik kriz var” söyleminin gerisinde bu gerçek yatıyor.
Ekonomik değişmenin sosyal yapıda meydana getirdiği değişme gözle görülür oldu. Köyler boşaldı. Şehirler büyüyor. Evler küçülüyor. Ünite aile yerleşti. Akrabalık ilişkileri çözülüyor. Sosyal güvenlik kamuya devredildi, ailede aranmıyor.
Değişim daha da hız kazanacak. Şimdiden hazırlıklı olmak gerekiyor.