İslam medeniyetinde insan terbiyesiyle doğrudan ilgilenen ve bu alanda çalışmalar yapan, bir anlamda İslam etik bilimi olan dal Tasavvuftur. Tasavvuf, özellikle Kur’an ve Hadislerin insan terbiyesi ile ilgili boyutunu ele alır ve bu alanda büyük bir küllayat oluşturmuştur.
Tasavvuf Etiği, klasik batılı düşünce ve felsefe dalları gibi sadece teoride kalmamış, bilakis elde ettiği pratiği dergahlar vasıtasıyla uygulama safhasına koymuştur. Hatta bu uygulama alanında özellikle diğer bilimlerin ve kurumların ihmal ettiği insanlarla ilgilenmiş, terbiye ve İslam’ın ruhiyatını tüm insanlara yaymaya çalışmıştır.
Tabi ki bu kadar geniş bir alanı kendisine belirleyen tasavvuf birçok eleştiriden de kurtulamamıştır. Bu eleştiriler günümüzde de yoğun bir şekilde sürmektedir. Fakat nihayetinde uyguladığı eğitim modeli ile insanların yetişmesinde büyük bir pay sahibi olmuş, İslam’ın diğer dinler gibi sadece şekli ve ritüel bir din haline gelmesini engellemiş, bir anlamda İslam’ın yani imanın kalbe yerleşmesini sağlamıştır.
Tasavvufun terbiyede kullandığı iki önemli yöntemi vardır.
1. Terbiye: Nefs ve Ruh Terbiyesi
2. Dergahlar/Tekkeler/Zaviyeler ve Onların Kurumsallaşmış Hali Olan Tarikatlar