PAZAR SOHBETİMİZ
Bilindiği gibi haftanın yedi gününden birisi pazar günüdür. Pazar günü haftanın son günüdür. Tatil günlerinden birisi de pazar günüdür. Özel işletmelerin çoğu dahi pazar günü kapalıdır. Şahı pazar kelimesi ne anlama geliyor! Cuma+ertesi ne demektir, biraz irdeliyelim. Bu arada haftanın günlerinin isimlerinin nereden esinlenerek verildiğine de bir bakalım.
1-Pazar kelimesinin iki anlamı vardır.Bunlar:
satıcıların, yerleşim yerlerinde, haftanın belirli bir gününde mallarını sergileyip sattıkları, genellikle üzeri açık alışveriş yeri.
2.haftanın günlerinden biri, cumartesiden sonraki gün. Diğer bir ifade ile;
- Pazar: Farsça'daki "bazar"'dan (yiyecek, öteberi satılan yer, pazar) geliyor. Büyük olasılıkla "pazar yerinin kurulduğu gün" anlamında adını almış.
2- Pazartesi: Herkesin bildiği gibi, "pazar-ertesi", yani pazarın kurulduğu günden sonraki gün...
Pazar demişken, pazartesi dedik. Diğer günlere de bir göz atalım o zaman.
Haftanın üçüncü günü salıdan devam edelim.
3- Salı: Arapça'daki "salis"ten (üçüncü demek) geliyor, yani "haftanın 3. günü"...
4- Çarşamba: Farsça'daki "çehar" (dört) ve "şenbe"den (gün) geliyor (4. gün).
5- Perşembe: Yine Farsça: "penç" (beş) ve "şenbe"den (5. gün)...
6- Cuma: Arapça'daki "cem" (toplanma) kökünden "cum'a"... (cem, cami, cuma, cumhur, cumhuriyet, cemaat, cemiyet, vb. hep aynı kökten türemiştir) Müslüman toplumlarda toplanma günü, cuma...
7- Cumartesi:: "Cuma-ertesi", yani toplanma gününden sonra gelen gün...
Pazar günü Hıristiyanlık dininde özel anlam ifade eder. Kısaca şöyle;
Pazar günü “İsa'nın diriliş günü” olarak kabul edilir. Hıristiyanlıkta İsa-Mesih'in her hafta dirildiğini hatırlamak amacı ile haftalık ibadet icra edilir. Pazar Günü, Ekmek-Şarap Ayini ile İsa'nın manevî vücuduyla birleşme amaçlanır. Pazar ibadetine katılmak Katoliklerde zorunlu, diğer Hıristiyan mezheplerinde serbesttir.
Bir de konu gelmişken Yahudilikte "Şabat" diye bir kavram var. Yanlış anlamayın. Bizim "Şubat" ayı ile bir ilgisi yoktur. Öyle ise Şabat nedir?
Şabat/Şabbat (İbranice: שַׁבָּת, IPA: [ʃa'bat], lit. "dinlenme, işi bırakma"), Yahudilikte ibadet ve dinlenme günü olarak kabul edilen gündür. Gregoryen takviminde cumartesi gününe denk gelir ve Yahudiler için YHVH ile aralarındaki özel bir bağı temsil eder. Yahudi dinî inancına göre kâinatın yaratılışı altı gün sürmüş, yedinci gün ise Yaradan YHVH dinlenmeye çekilmiş ve o günü Yahudi halkına mukaddes saymıştır.
Şabat günü Yahudiler gün boyu dinlenir, Tevrat okur ve sinagog'a (havra) giderek dua ederler. Şabat günü bir nevi bütün haftanın panoramasıdır. Şabat hem haftayı ve yaptıklarını düşünmek, hem Tanrı'ya yaklaşmak hem de daha iyi bir insan olmak için bir fırsattır. Bu günde iş yapılmaz, elektrik kullanılmaz.
Halakha'ya (Yahudi dini yasası) göre Şabat, cuma akşamı güneş batmadan birkaç dakika önce başlayıp cumartesi gecesi gökyüzünde üç yıldız belirene kadar veya gün batımından bir saat sonra kutlanır.
Bizde pazar günü ya da cumartesi gününün bir kutsiyeti yoktur. Sırf Yahudi ve Hıristiyanlar bu günleri kutsal gün kabul ettikleri için " çağdaşlaşma ve medeni dünya ile entekre olma adına" bu günleri tatil yapmışızdır.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hazırladığı Cuma Hutbesi’ndeki, “Çalışanlarımızın ve öğrenci kardeşlerimizin en önemli farz ibadetlerinden birisi olan Cuma namazını eda edebilmelerine yardımcı olalım. İş yerlerimizdeki mesai saatlerini, okullarımızdaki ders programlarını Cuma namazının vaktine göre düzenleyelim” cümlesi vaktiyle tartışıldı.
Daha sonra DİB' lığı konu ile ilgili hutbe okuttu. Diyanet’in neden böyle bir hutbe yayınladığı kamuoyunda tartışmalara da neden oldu. Daha sonra bu tartışmalar meyve verdi.
Nasıl mı?
Şöyle ki, 2016 yılında Cuma günleri ile öğle tatilinin ibadet hürriyetini engellemeyecek şekilde kullanılabilmesine olanak sağlamak amacıyla hazırlanan “cuma izni ile ilgili 2016/1 Sayılı Başbakanlık Genelgesi” Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Böylece bu konuda özel sektör ve kamuda çalışan milyonlar rahat bir nefes aldı.
Pazar günleri ne zaman tatil olduğu sorusu akla takılıyor. Cevap verelim.
3 Haziran 1935 tarihinde cuma tatili pazar gününe evrildi/ çevrildi. Bunu o zaman Cumhuriyet Gazetesi büyük bir devrim olarak Türk Ulusu'na duyurdu. 1935 yılından önce tatil cuma günü idi demek.
Cumartesi günlerinin de resmî tatil ilan edilmesiyle birlikte iki günlük hafta sonu tatili ilk kez 30 Mayıs 1974 tarihinde uygulanmaya başlandı. Ondan önce cumartesi öğleye kadar mesai vardı. Okullar öğleye kadar açıktı.
Bakalım bu süreç ne kadar daha böyle devam eder. Bugün pazar, yarın pazar+ertesi. Herkese iyi pazar+ertesi diyorum.
22.09.2024