Bir baba ve anne dönyada sağ iken miras paylaşırmı paylaşmaz mı? Diye çok kafada kucalayanları gördüm.Hele bu miras hakında başımada geldiği için bunu kaleme almak istedim.
Baba ve anne sağ iken çocuklarına verilecek mal miras değil buna hibe adı verilmektedir.Ancak miras Baba veya Anne öldükleri zaman miras eşler,erkek ve kız kardeşlere paylaşmak olur.
Ama yarım hoca ve alim denen zatlar bu İslam hukukunu bilmeden bu inançlı halkımızın arasında çok adaletsizlik yaparak fetva veriliyor bizat şahit oluyorum.
Hem İslami hukuk ve hemde türk Medeni kanunlar gereken payların altını çizmiş verilmiştir.Çöpteki yarı alım ve cahil insanlara gidip miras hakında fetva almanızı uygun bulmiyorum.
Öncede anlatığım gibi Anne baba sağ iken paylaştığı mal Hibe olduğunu altını üzelikle çiziyorum.Baba anne ölünce dünyada bırakıldığı mal miras olur.Bu miras erkek ve kız kardeşler arasında paylaşılır.
Kızlara üçte bir paylaşma nedeni ise, şöyle izah edebiliriz.erkek üçte iki ve kız üçte bir miras düşer.kız kardeşlerin üçte bir anlamı ise, çünkü kocanda hak aldığı için üçte bir almaktadır.
Anne babalara düşen görev ölmeden önce çocukların arasında adaletsizlik yapmadan mal Hibe edilirken tapüları verilmek İslam'a göre en uygun bir adalet olduğunu söylemek gerekir.
Adaletsiz paylaşım yaparken zalim ve zulümden başka bir şey diyemeyiz.Allah huzurunda nasıl bir hesap vereceğini artık vicdanına sorulmalıdır.(Doğrusunu Allah bilir).
Bazen kaynaklarda Miras hakkında şöyle bildirilmiştir.
İslam’da Erkeklerin Miras Hakkı
İslam’da erkeklerin miras hakkı, Nisa Suresi’nin 11. ayetinde hüküm altına alınmıştır. Ayette yer alan ifadeler:
‘Allah size çocuklarınız hakkında erkeğe iki kadın payı kadar vermenizi emreder. Mirasçılar ikiden fazla kadın iseler bıraktığının üçte ikisi onların hakkıdır.
Eğer yalnız bir kadınsa yarısı onundur. Ölenin çocuğu varsa anne babasından her birinin mirastan altıda bir hissesi bulunur. Eğer çocuğu yoksa anne babası ona varis olmuşlarsa annesinin hakkı üçte bir kadardır.
Ölenin kardeşleri varsa annesinin payı vasiyetten ve borçtan sonra altıda birdir. Babalarınız ve oğullarınızdan hangisinin fayda bakımından size daha yakın olduğunu bilemezsiniz. Bunlar Allah tarafından konmuş paylar olaraktır şüphesiz Allah ilim ve hikmet sahibidir’ şeklindedir.
Buna göre erkeğin miras hakkı, iki kadın payı kadardır. İslam Hukuku mali hükümlerinde külfet nimet dengesi esas alınmış ve miras hukuku da bu denge üzerinden şekillendirilmiştir. Erkek, evliliği sırasında kadına mehir vermekle yükümlü kılınmıştır.
Bunun yanı sıra, evlilik öncesinde kadının nafakasından babası ve kardeşleri, evlilik birliğinde ise kocası sorumlu tutulmuştur. Erkeğe yükletilen mali yükümlülükler göz önüne alındığında miras paylaşımında kadın ve erkek oranının nedeni anlaşılabilir.
İslam’a Göre Miras Paylaşımı Hesaplama
İslam Hukuku’na göre miras paylaşımı hesaplanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmektedir.
Evlatların miras paylaşımında erkeklerin payı kadınların payının iki katıdır.
Evlatların tümü kız ise bu durumda kızların payı mirasın 2/3’ü kadardır.
Tek bir kız çocuğu varsa, mirasın yarısı kız çocuğuna kalmaktadır.
Miras bırakının anne babası sağ ise anne ve babanın her biri 1/6 oranında miras alır.
Miras bırakanın çocuğu yoksa anne ve babanın miras payı 1/3’dür.
Miras bırakanın, kız kardeşi dışında bir mirasçısı yoksa bu durumda mirasın yarısı kız kardeşe kalmaktadır.
Anne ve baba yahut baba bir kız kardeşlerin miras paylaşımında; vefat eden kardeşin altsoyu yoksa, yalnızca bir kız kardeşi varsa kız kardeşin miras hakkı terekenin yarısıdır.
Fakat vefat eden kız kardeş ve mirasçı erkek kardeşse, bu durumda terekenin tamamı erkek kardeşe intikal eder.
2 Erkek 1 Kadın Miras Paylaşımı
Türk Medeni Kanunu’na göre, miras paylaşımında erkek ve kadınlar arasında ayrım yapılmaz; herkes eşit pay alır.
Ancak İslam miras hukukuna göre, 2 erkek ve 1 kadın arasında miras paylaşımında farklılıklar bulunur. İslam miras hukukunda erkeğin payı, kadının payının iki katıdır.
Bu durumda, miras üç paya ayrılır ve erkeklerin her biri birer pay alırken, kadın mirasçının payı yarım olur. Yani, mirasın yarısı iki erkek kardeşe, kalan yarısı ise kız kardeşe verilir.
Türk Medeni Kanunu’na göre ise eşitlik esastır ve her bir mirasçı eşit pay alır. Ancak, miras bırakanın vasiyeti ya da aile arasında yapılacak bir anlaşma ile farklı bir dağılım da mümkün olabilir. Bu konuda bir avukattan hukuki danışmanlık almak, olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar.
Mirasçı İslam Hukuku
Erkek Mirasçı 2 pay Türk Medeni kanunu payı 1 pay
Kadın Mirasçı 1 pay 1 pay
İslamda miras hukuku, Kur’an-ı Kerim’de yer alan kesin hükümlere dayanan, adaletin ve ailenin korunmasını esas alan bir sistemdir.
İslam’da miras, kişinin vefatından sonra geride bıraktığı mal varlığının, Kur’an’da belirtilen oranlar çerçevesinde hak sahipleri arasında adil bir şekilde dağıtılmasını öngörür.
İslam’da miras hukuk sistemi, özellikle kadın ve erkek mirasçıların haklarının korunması, ebeveynlerin ve çocukların ekonomik güvencesinin sağlanması amacıyla düzenlenmiştir.
İslam miras hukuku, sadece bir mal paylaşımı mekanizması olmanın ötesinde, toplumsal düzenin ve ailenin sürekliliğini de hedefler. Bu bağlamda, Kur’an-ı Kerim’in Nisa Suresi’nde yer alan hükümler, mirasın dağıtılmasında adaletin tesis edilmesini sağlar.
İslam miras hukuku, modern hukuk sistemlerine dahi ilham kaynağı olmuş, geçmişten günümüze adaletin simgesi olarak kabul edilmiştir.
2 Erkek 1 Kadın Miras Paylaşımıdır.
Mirasçı olmayan hısımlar ve akrabalara, yetim ve yoksullara terekenin taksiminde yanınızda iseler terekeden bir şey verin ve kendilerine güzelce söz söyleyin. (Nisa sûresi, âyet 7).
Zevcelerinizin çocuğu yoksa terekelerinin yarısı sizindir. Varsa, dörtte biri size aittir. Bu hükümler de vasiyetin tenfizi ve borçların edasından sonra tatbik edilir. (Nisa sûresi, âyet : 11).
Muris, miras bırakan erkek veya kadın, çocukları ve babası olmayan kimse ise, ana bir erkek ve kız kardeşten her birine altıda bir hisse verilir. Bunlar birden ziyade iseler terekenin üçte birini taksim ederler.
Bu ahkâm da vasiyetin tenfizi ve borçların ödenmesinden sonra câridir. (Nisa sûresi, âyet : 11).
Ölüm tehlikesi gelince mal bırakılıyorsa, anaya babaya ve hısımlara iyi bir şekilde vasiyet etmek farz olurdu. (Bakara sûresi, âyet : 181)(Berki, 1981).
İslam miras Hukuku, mirasçılık ilişkisinin tayin edilmesinde, vefat eden ile akrabalık derecesini referans alır. Ancak çağdaş hukukta mirasçılar; birey, sınıf ve zümre sistemine göre ayrılmakta ve bu sistemler üzerinden miras ilişkileri düzenlenmektedir.
İslamda miras hukuku, ölen kişinin mal varlığı ile birlikte borçlarının nasıl ifa edileceğini düzenler. Dolayısıyla, vefat edenin aktifi ve pasifinin nasıl intikal edeceğini hükme bağlar.
Tereke, mirasçılar, mirasçıların terekenden ne oranda pay alacağı vs. hususlar Kuran ve Sünnet tarafından ifade edildiği için içtihada tevdi edilen alan son derece sınırlıdır. İslam Hukuku’na göre miras bırakan, vasiyet harici mirasçı atama hakkını haiz değildir.
Miras bırakan, kendi varislerine vasiyette bulunamadığı gibi toplam mal varlığının üçte birinden fazlasını vasiyet edemez. Murise yakınlık, mirasçı olmada ve mirastan alınan pay oranının belirlenmesinde esas kriterdir.
Pay oranları, nimet – külfet dengesi gözetilerek belirlenmiştir. İslamda miras hukukuna göre miras, muris ve mirasçı açısından icbaridir. Bu sebeple, murisin mirasçı sıfatını haiz kişinin mirasçılık hakkını düşürebilmesi mümkün değildir.
Feraiz Şemasi (Cetveli) Nedir?
Feraiz şeması, temel mirasçıların İslam hukukuna göre alacakları payları gösterir. Feraiz, mirasın şeriat hükümlerine göre belirlenmiş paylar halinde mirasçılara dağıtılmasını ifade eder.
Feraiz Cetveli Tablosu:
Mirasçı Miras Payı
Erkek Çocuk Kız çocuğunun 2 katı
Kız Çocuk Erkek çocuğun yarısı
Baba 1/6 (Eğer çocuk varsa)
Anne 1/6 (Eğer çocuk varsa)
Eş (Koca) 1/4 (Eğer çocuk varsa)
Eş (Kadın) 1/8 (Eğer çocuk varsa)
Kardeşler Duruma göre değişir, bazen miras almaz
Feraiz şeması, temel mirasçıların İslam hukukuna göre alacakları payları gösterir. Paylar, ölen kişinin geride bıraktığı diğer mirasçılara ve varislerin durumuna göre değişiklik gösterebilir.
İslam’a göre miras paylaşımında erkek evlatların miras payı, kız evlatların miras payının iki katıdır. Söz gelimi, babanın vefatı durumunda yalnızca erkek ve kız evlat mirasçı ise ve 60.000 TL tereke mevcutsa; erkek çocuk 40.000 TL, kız çocuk 20.000 TL mirastan pay alır. Şayet murisin erkek çocuğu yok ve ikiden fazla kız çocuğu varsa, terekenin üçte ikisi kız çocukların miras payıdır. Fakat murisin sadece bir kız çocuğu varsa, kız çocuğun miras payı terekenin yarısı olacaktır.
Murisin annesi ve babasıyla beraber çocukları da varsa, anne ve bananın her birinin miras payı terekenin altıda biridir. Fakat murisin çocuğu yoksa, anne ve bana üçte bir oranında pay sahibi olur. İslam Hukuku’nda evlat edinme kurumu olmadığı için, evlat edinen kişi ile evlat arasındaki bağ yalnızca manevi bağdır.
Bu itibarla, evlat edinen ve evlatlık arasında hısımlık mevcut olmadığı için miras ilişkisi de söz konusu değildir.
İslam Hukukuna göre mal paylaşımı; Kuran, Sünnet ve belirli alanlarda içtihat hükümlerine göre yapılır.
Örneğin, vefat eden kadın eşin çocuğu yoksa, mirasçı eşin alacağı miras payı 1/2’dir. Fakat vefat eden kadın eşin çocuğu varsa, mirastan alacağı pay 1/4’tür. Erkek eş vefat ettiği takdirde, sağ kalan kadın eş eğer çocuğu yoksa mirastan 1/4 oranda pay alır. Ancak vefat eden erkek eşin çocuğu varsa, sağ kalan kadın eşin miras payı 1/8’dir.
Vefat eden kimsenin kızı olarak kadın: Erkek kardeşleri ile beraber bulunduğunda kardeşinin aldığı payın yarısını, erkek kardeşi yoksa ve kız tek ise mirasın yarısını alır. Kızlar birden fazla olduklarında ise mirasın üçte ikisini alırlar.
Vefat edenin oğlundan torunu olarak kadın: Vefat edenin çocukları yoksa tek olması hâlinde oğlundan olan kız torun mirasın yarısını alır. Birden fazla olmaları hâlinde ise mirasın üçte ikisini alırlar.
Erkek kardeşleri ile beraber bulunduğunda mirası ikili birli paylaşırlar. Vefat edenin bir öz kızı ile bulunduğunda mirasın altıda birini alan kız torun, vefat edenin oğlu ile bulunduğunda ise mirastan pay alamaz.
Vefat edenin anne-baba bir kız kardeşi olarak kadın: İlk üç hâli vefat edenin kızı gibidir. Vefat edenin kızı veya kızlarıyla beraber olunca kız/kızlar hissesini aldıktan sonra kız kardeş kalanı alır. Vefat edenin babası veya oğlu ile bir arada olunca bunlar mirastan pay alamazlar.
Vefat edenin baba bir kız kardeşi olarak kadın: Baba bir kız kardeşler anne baba bir kız kardeşler bulunmadığında mirasta onların aldıklarını alırlar.
Vefat edenin anne bir kız kardeşi olarak kadın: Bu durumda anne bir kız kardeş bir tane olunca altıda bir, erkek veya kız birden fazla olunca üçte birine ortak olur. Vefat edenin, çocukları, babası ve dedesi ile bulununca mirastan pay alamazlar.
Vefat edenin annesi olarak kadın: Vefat eden kimsenin çocukları veya birden fazla kardeşi varsa altıda bir, vefat edenin çocukları veya birden fazla kardeşi yoksa üçte bir; eşlerden birisi ve vefat edenin babası ile bulunduğunda eşin hissesi verildikten sonra kalanın üçte birini alır.
Eğer ölenin eşi ve dedesi ile birlikte bulunursa mirasın tamamının üçte birini alır.Vefat edenin ninesi olarak kadın: Vefat edenin annesi bulunmadığı zaman altıda bir alır Ölenin babası olduğunda babaanne, annesinin bulunması hâlinde hiçbir nine mirastan pay alamaz.
Eş olarak kadın: Vefat eden kimsenin çocukları varsa sekizde bir, çocukları yoksa dörtte bir pay alır.
İslam’da Kadın Hissesi
Nisa Süresi’nde kadının miras hakkı ile ilgili aşağıdaki önemli ayetler yer almaktadır. Bu ayetler kadınların hisselerine ilişkin hükümler içermektedir.
Ana babanın ve hısımların bıraktıkları mallardan erkeklerin hisseleri olduğu gibi, kadınların da payları vardır. Bırakılan mal (Terike) az veya çok olsun hüküm böyledir. (Nisa sûresi, âyet : 6).
Allah çocuklarınızdan erkeklere iki kız hissesi takdir etmiştir. Kızlar ikiden ziyade ise terekenin üçte ikisi onlarındır. Kadın mirasçı bir tek ise, terekenin yarısı ona aittir. Murisin (müteveffa) hiç bir çocuğu olmayıp da ana babası vâris iseler, üçte bir ananındır. Erkek veya kadın kardeşleri varsa, terekenin altıda biri ananındır, (Nisa sûresi, âyet : 10).
Çocuğunuz yok ise terekenizin dörtte biri karılarınızındır. Çocuğunuz varsa sekizde biri onlarındır. Bu hükümler, vasiyetin yerine getirilmesi ve borçların edasından sonra câridir. (Nisa sûresi, âyet : 11).
Ey iman edenler, kadınlara zorla mirasçı olmanız haramdır. (Nisa sûresi, âyet : 18)İslam’da erkeklerin miras hakkı, Nisa Suresi’nin 11. ayetinde hüküm altına alınmıştır. Ayette yer alan ifadeler:
‘Allah size çocuklarınız hakkında erkeğe iki kadın payı kadar vermenizi emreder. Mirasçılar ikiden fazla kadın iseler bıraktığının üçte ikisi onların hakkıdır. Eğer yalnız bir kadınsa yarısı onundur. Ölenin çocuğu varsa anne babasından her birinin mirastan altıda bir hissesi bulunur.
Eğer çocuğu yoksa anne babası ona varis olmuşlarsa annesinin hakkı üçte bir kadardır. Ölenin kardeşleri varsa annesinin payı vasiyetten ve borçtan sonra altıda birdir. Babalarınız ve oğullarınızdan hangisinin fayda bakımından size daha yakın olduğunu bilemezsiniz. Bunlar Allah tarafından konmuş paylar olaraktır şüphesiz Allah ilim ve hikmet sahibidir’ şeklindedir.
Buna göre erkeğin miras hakkı, iki kadın payı kadardır. İslam Hukuku mali hükümlerinde külfet nimet dengesi esas alınmış ve miras hukuku da bu denge üzerinden şekillendirilmiştir. Erkek, evliliği sırasında kadına mehir vermekle yükümlü kılınmıştır. Bunun yanı sıra, evlilik öncesinde kadının nafakasından babası ve kardeşleri, evlilik birliğinde ise kocası sorumlu tutulmuştur.
Erkeğe yükletilen mali yükümlülükler göz önüne alındığında miras paylaşımında kadın ve erkek oranının nedeni anlaşılabilir.
İslam’a Göre Miras Paylaşımı Hesaplama İslam Hukuku’na göre miras paylaşımı hesaplanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmektedir.
Evlatların miras paylaşımında erkeklerin payı kadınların payının iki katıdır.
Evlatların tümü kız ise bu durumda kızların payı mirasın 2/3’ü kadardır.
Tek bir kız çocuğu varsa, mirasın yarısı kız çocuğuna kalmaktadır.
Miras bırakının anne babası sağ ise anne ve babanın her biri 1/6 oranında miras alır.Miras bırakanın çocuğu yoksa anne ve babanın miras payı 1/3’dür.
Miras bırakanın, kız kardeşi dışında bir mirasçısı yoksa bu durumda mirasın yarısı kız kardeşe kalmaktadır.
Anne ve baba yahut baba bir kız kardeşlerin miras paylaşımında; vefat eden kardeşin altsoyu yoksa, yalnızca bir kız kardeşi varsa kız kardeşin miras hakkı terekenin yarısıdır. Fakat vefat eden kız kardeş ve mirasçı erkek kardeşse, bu durumda terekenin tamamı erkek kardeşe intikal eder.
2 Erkek 1 Kadın Miras Paylaşımı
Türk Medeni Kanunu’na göre, miras paylaşımında erkek ve kadınlar arasında ayrım yapılmaz; herkes eşit pay alır. Ancak İslam miras hukukuna göre, 2 erkek ve 1 kadın arasında miras paylaşımında farklılıklar bulunur.
İslam miras hukukunda erkeğin payı, kadının payının iki katıdır. Bu durumda, miras üç paya ayrılır ve erkeklerin her biri birer pay alırken, kadın mirasçının payı yarım olur. Yani, mirasın yarısı iki erkek kardeşe, kalan yarısı ise kız kardeşe verilir.
Türk Medeni Kanunu’na göre ise eşitlik esastır ve her bir mirasçı eşit pay alır. Ancak, miras bırakanın vasiyeti ya da aile arasında yapılacak bir anlaşma ile farklı bir dağılım da mümkün olabilir. Bu konuda bir avukattan hukuki danışmanlık almak, olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar.
İslam Miras Hukuku tablo
Mirasçı Çocuklar Varsa Çocuklar Yoksa
Zevc (Erkek Eş) Mirasın 1/4’ü Mirasın 1/2’si
Zevce (Kadın Eş) Mirasın 1/8’i Mirasın 1/4’ü
Erkek Çocuk Kız çocuğun payının 2 katı Mirasın tamamı (diğer erkek çocuklarla eşit)
Kız Çocuk Mirasın 1/2’si (tek kız ise) / 2/3’ü (birden fazla kız ise) Mirasın tamamı, erkek çocuk yoksa
Bu tablo, İslam miras hukukunda mirasçıların cinsiyet ve çocukların varlığına göre nasıl pay aldığını özetlemektedir. Erkek mirasçılar, kadın mirasçılara göre daha büyük pay alırken, eşlerin payı da çocukların varlığına göre değişir.
İslâm Mîrâs Hukukunda Red Meselesi
İslam miras hukukunda “red meselesi,” miras paylarının toplamının, ölen kişinin bıraktığı mal varlığını aşması durumunda uygulanır.
Bu durumda, mirasçılara verilen paylar orantılı olarak azaltılır, böylece her mirasçı hakkaniyetli bir şekilde payını alır. Red meselesi, Kur’an-ı Kerim’de belirlenen adalet prensibine uygun olarak, mirasın dengeli bir şekilde dağıtılmasını sağlar.
Mirasçılar arasında herhangi bir haksızlık oluşmaması için, bu düzenleme İslam miras hukukunun temel ilkeleri arasında yer alır ve miras paylaşımında dengeyi gözetir.
İslam’da miras paylaşımı nasıl düzenlenir?
Kur’an-ı Kerim’e göre, miras payları belirli oranlarda yakın akrabalar arasında dağıtılır. Erkek mirasçı, kadının payının iki katını alır (Nisa Suresi, 4:11).
Mirasın Dava Yoluyla Paylaşımı.
Mirasçıların kendi aralarında paylaşıma ilişkin olarak anlaşma sağlayamamaları durumunda, mirasçılardan yalnızca biri tarafından dahi dava açılabilir ve paylaşımın mahkeme tarafından gerçekleştirilmesi istenebilir.
Uygulamada mirasın paylaşımına ilişkin olarak açılan bu davaya "ortaklığın giderilmesi davası" denildiği görülmekteyse de, bu dava Türk Medeni Kanunumuzun 699.
maddesinde düzenlenmiş olan ortaklığın giderilmesi davası değil,
Türk Medeni Kanunumuzun 642. maddesinde düzenlenmiş olan miras taksim davasıdır(miras paylaşım davası). Ancak hukuki nitelendirmeye ve dava türünün isimlendirilmesine takılmak gereksizdir, çünkü zaten hukuki nitelendirme, tarafların nitelendirmelerinden bağımsız olarak hakimin görevidir.