2014 yılı Eylül ayında yaptığım Türkistan coğrafyasının Kazakistan bölümüne yaptığım 8 günlük ziyaretimde satır başları ile tuttuğum notlar:
- Batı Türkistan’ın iki coğrafyası: Kırgızistan ve Kazakistan…
- Araçlarda sağ direksiyon çok yaygın… Japon arabaları trafiğe hâkim…
- Kavşaklarda bizdeki gibi dönel kavşak yok…
- Olur olmaz her yere tükürme alışkanlığı, Kırgızistan’da olduğu gibi burada da var.
- Ortak taksi-Tüm özel araçlar dolmuş: Almatı’nın ana caddelerinde dolaşırken iyi giyimli insanların bile otostop yaptığını görünce şaşırmıştım. Kazakistan'da ticari taksi ve dolmuş diye bir şey yok… Ülkedeki her otomobil, her araç aynı zamanda bir ticari taksi gibi çalışıyor. İsteyen araç sahipleri yolda bekleyen ve el kaldıran kişinin yanında duruyor. Kişi gideceği yeri söylüyor. Otomobil sahibi de isteği parayı belirtiyor. Anlaşırlarsa otomobile binip insanlar ulaşacağı yere gidiyor. Yani ülkedeki her araç bir ticari taksi veya bizdeki dolmuş gibi çalışıyor.
- Gençlerin büyük çoğunluğu ellerinde son model telefon ve kulaklarında kulaklık…
- Hayatın her alanında rüşvetin yaygın olduğunu ifade ettiler… Trafik polisleri ülkenin hatırı sayılı zenginleri arasındaymış…
- Asgari ücret devlette 200 $, özel sektörde biraz daha yüksek olduğu söyleniyor.
- Gelir dağlımı çok bozuk… Zengin aşırı zengin, fakir aşırı fakir…
- Trenlere kimlik belgesi olmadan bilet almak ve binmek mümkün değilmiş…
- Bir salon, mutfak ve (banyo-tuvaleti) olan bir ev Almatı’da 600 TL kira.
- Apartmanlarda elektrik lambalarının çalınmaması için özel tedbirler alınmış…
- Büyük şehirlerde çok yoğun bir araç trafiği var ve park problemi çok ciddi…
- Para birimi Tenge ( ). 1 ABD $ = 17.000 Tenge… Kazakçada ‘para’ demek…
- Nüfus 17 milyon civarında…
- Ülkenin doğusu ile batısı arasında 1 saat dilimi fark var.
- Kişi başına Düşen milli Gelir 7.000 $ civarında… Ancak gelir dağılımı çok bozuk.
- Kazakça 1. ve Rusça 2. resmi dil…
- Yüzölçümü 2.724.900 km²… Batı Avrupa'nın tüm yüz ölçümü kadar… Dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi... Müslüman ülkelerin ve Türk devletlerinin yüz ölçümü bakımından en büyüğü…
- Kımız da deve sütü de pazarda satılıyor…
- Ülkenin eski Başkenti Alma-Ata’nun nüfusu 1.200.000 civarında…
- Ülke yönetim açısından 14 eyalete ayrılmış. Her Eyalet, atanmış bir Eyalet Valisi tarafından yönetiliyor. İki de özel bölge var: Astana ve Almatı…
- Ülkenin nüfus kompozisyonu şöyle: Kazakistan’da 100’den fazla etnik kökeni farklı insan yaşamaktadır. Oran olarak bakıldığında, kabaca Kazaklar: %64 Ruslar %25, Ukraynalılar: %3, Almanlar: %1, Özbekler: %3 Tatarlar: %2, Uygurlar: %2…
- Genel olarak bozkır olarak bilinen ülkede 48.000 civarında büyük ve küçük göl ve 85.000 kadar akarsu bulunmaktadır.
- Ülkede ilginç mezarlıklar var… Kırgızistan’da da aynı… Kazakların mezar taşı üzerinde soyadı ve isim altında boy ve soyadı yazılması gerekli imiş.
- Hayatın her alanında çalışanların çoğunluğu kadın... Yolda giderken asfalt çalışmasında, inşaatta çalışan sıvacı, duvarcı, tesisatçı kadınları görüsünüz. Hele marketlerde, dükkânlarda çalışan erkek görmek nerdeyse imkânsız ölçüde... Gece yarısı kışın yolda buz kıran çöp toplayan, parklarda çalışan insanların çoğunluğu kadınlarmış. Yani hayatın yükünü büyük çoğunlukla kadınlar taşıyor burada… Kazakistan'da erkek olmak büyük ayrıcalık…
- Kazak mutfağı geniş bir mutfak değil… En önemli yiyecekleri "beş parmak" ve "şaşlık"…
- Kazaklar da bizim gibi çayı çok seviyorlar. Ancak daha çok yeşil çay içiyorlar.
- Cumartesi günleri genel halk temizlik günleri imiş, eline süpürgeyi alan yolları süpürüyormuş…
Nasip olur da fırsat bulabilirsem, önümüzdeki günlerde, tuttuğum notları KAZAKİSTAN’DA SEYAHAT adı ile yayınlayacağım