HAFIZA TEKNİKLERİ
Geçenlerde hafıza teknikleri ile ilgili bir yazı yazıp www.serhathaber gazetesinde paylaşmıştım. Yazılarımın içerisinde en çok tıklanan yazı bu başlık altında yazdığım yazı olduğunu gördüm. O yazımın devamı mahiyetinde bir yazı daha kaleme almayı düşünüyordum. Bu düşüncemi gerçekleştirmek için çalışacağım inşallah.
Cahit Sıtkı Tarancı'nın "Yaş Otuz Beş" şiiri vardır. Orada şöyle der şair;
Yaş otuz beş! yolun yarısı eder.
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher,
Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
Gözünün yaşına bakmadan gider
O zamanlar ortalama ömrün yarısı otuz beş imiş. Şimdi kırk oldu diyelim. Ömrümüzün yarısından sonra unutma emareleri başlıyor. Yaşımızın ilerlemesiyle beraber unutkanlık da artıyor. Öyle ise tetbir almamız gerekir. Nelere dikkat edersek unutkanlığımızı azaltırız? Beraber konuyu irdelemeye çalışalım.
. Gruplandırma yaparak öğrenme modeli vardır. TC numaramızı ezberlememiz gerektiğini düşünelim. 11 tane rastgele numara seçelim. 43748339049 TC numaramız olsun. 437-483-9049 şeklinde numarayı gruplandırabiliriz. 437 ile 483 arasında bağlantı kurabiliriz. Büyük rakam küçük rakamdan 46 fazladır. Her iki sayı da 4 ile başlıyor. 37 sayısı kardeşimin yaşı, 83 yaşı ise babamın yaşı denilebilir. Güncel haberlerle bağlantı kurulabilir. Ör/ Kayseri'de Kurban Bayramı'nın ilk gününde 437 acemi kasap kendini yaralayarak, hastanelik oldu...gibi. 9049 sayısı üzerinde tahlil yapabiliriz. 9 tane binlik 50 'nin bir eksiği olan sayı hangisidir? gibi. Ya da 10.000'den 951 eksik olan sayı şeklinde kodlama yapabiliriz. Tarihsel bir olayla ilişkilendirebiliriz. O zaman hedefteki bilgiler daha iyi hatırlanacaktır.
İkinci bir yöntemimiz şüphesiz bilgilere odaklanmak ve günlük hayattaki olaylarla bağ kurarak kodlamaktır. Sabahleyin bir arkadaşımız ünlü pedagog Pof. Dr. Aytaç AÇIKALIN'dan söz etti. İsmi ilk defa duymuştum. Aytaç değince Aytaç yoğurtları aklıma geldi. Sonra bu yoğurtçular temiz iş yaptıklarından her yerde açıktır alınları dedim. Böylece profesörün ismi aklımda kaldı. Bu yöntemi tavsiye ederim.
Bilgiler hafızada muhafaza edilmesi için tekrarı mutlaka yapılmalıdır. Büyüklerimiz "geçmiş hatıralarını noktası-virgülüne kadar hatırlarlar' deriz. Bunun sebebi söz konusu hatıralarını uygun ortam bulduklarında anlatıp dururlar. Bilgileri bilinçli ya da bilinçsiz tekrar ederler. Ondan hatırlıyorlar. Tekrarlanmayan bilgiler yavaş yavaş unutuluyor. Belli bir süre sonra hiç hatırlammaz oluyor. Onun için hocalarımız " hafız olmaktan daha önemli muhafız kalmaktır" diyorlar. Muhafızlık sürekli tekrar yapmakla mümkündür.
Hafızamızı canlı tutan unsurlardan birisi de düzenli beslenmekle beraber bağırsaklarımızın düzenli çalışmasıyla mümkündür. Vücuttaki bir çok vitamin eksikliği hafızayı zayıflatıyor. Duygusal dünyamızın sağlığı önemli olduğu gibi biyolojik sağlığımız da önemlidir. Beynimiz dışardan aldığımız gıdalardan elde edilen enerjiyle çalışmaktadır. Aşırı beslenme, obezite gibi hastalıklar hafızayı zayıfladır. Büyüklerimiz " oruç tutanların" hafızasının daha dinamik olacağını belirtiyorlar. Vücuda aşırı besin yüklemek vücudumuzu yorar.
Beynimize sürekli ekzersiz yaptırmalıyız. Beyin cerrahı uzmanı Prof. Dr. İsmail Hakkı AYDIN "Beyin çalıştıkça dinlenir"diyor. Sürekli faydalı ekzersizler beyne yaptırmamız gerekiyor. Bilim insanları ilerleyen yaşlarına rağmen beyinlerinin halâ zehir gibi çalışması sürekli ekzersiz yaptıkarındandır. Ör/ Buz dolabını açın, içine biraz bakın. Sonra içinde neler olduğunu sayın. Ya da ilkokuldaki arkadaşlarınızın isimlerini hatırlamaya çalışın. Gittiğiniz bir düğünde gördüğünüz tanıdıkları hatırlamaya çalışın.
Bir başka yöntem, yeni öğrendiğiniz bir bilgi ile eski bilgilerle bağlantı kurun. İsparta Ereğli'ye gitmiştim. Özellikle giriş bölümünü Bodrum'a çok benzetmiştim. Bana ismimi soranlara Mustafa Kemal'in K harfini C yaparsanız benim ismim ortaya çıkar diyorum. Muhataplarım binim ismimi unutmuyorlar.
Şehrin bir yerinden geçerken bir binanın dış kısmında " Anemo Otel" yazıyordu. Anemo Rumca'da rüzgar demektir. Ayrıca coğrafyada "anemometre' diye ölçü birimi vardır. Anemo kelimesini anımsayıp hikayesini kurunca akılda kalıyor.
Bir söz vardır; "Verdikçe artar' diye. Öğrendiğimiz bilgileri paylaştıkça bilgilerin hem kalitesi artacak, hem de uzun süreli bellekte kaydolması sağlanacaktır. Öğretim görevlileri genellikle bilgi bakımından " hazine" gibi olmalarının hikmeti budur.
. Bir başka dikkat edeceğimiz husus okumak ve anlamak istediğimiz bir metni mümkünse yüksek sesle okumalıyız. Yapılan araştırmalarda sesli okunan metinleri hafıza daha iyi kayda alıyormuş. Hafızlık çalışmalarında genellikle ezberler yüksek sesle yapılmasının sebebi budur.
Tertip düzen içindeki çalışmalar da anlayıp kavramamızı kolaylaştırır. Çalışma masamız düzenli olmalı, dikkatimizi, öğrenmek istediğimiz konuya odaklamalı, plân ve proğram yapmalı, yapılan plân ve programa uyulmalıdır.
İlgi duyduğumuz konuları daha iyi hafızaya kaydederiz. İlgi sayesinde beyinde seçicilik oluşur. İlla da bir konuyu beyinde tutmak istiyorsak konuyu ilgili hale getirebiliriz.
Önümüze konulan onlarca kelimeyi ezberlememin ve hafızada tutmanın bir yolu da o kelimeler arasında saçma da olsa bağ kurmaktır. Ör/ sofra, Malezya, trikonometri, uzay, elma, menekşe, sütlaç, Filipinler, silah, dere... kelimelerini rastgele seçtim. Bunları sırasıyla ezberlemek istiyoruz. Şöyle saçma bir senaryo yazsam bu kelimeler hafızada kalır. Sofra uçtu, Malezyaya gitti. Trikonometriyi uzaya fırlattı ve elmayı vurdu. Menekşe sütlaç yedi, Filipinlere uçtu. Silahla dereye düştü. Bu ve benzeri senaryolar kelimeleri tek tek hatırlatıyor. Ben şahsen senaryoyu yazarken kelimeleri ardarda sıraladım. Bu yöntemle yüzlerce kelime ezberlenir.
İlk gün 10 kelime, ikinci gün 15-20-30-40...gibi bir aylık bir çalışma sonucunda büyük başarı yakalıyacağınızdan emin olunuz.
Yazdıklarımı bir bir uygularsanız faydasını Allah Teâlâ'nın izniyle göreceksiniz. Gayret bizden, takdir ve Tevfik Allah Teâlâ'dandır.
24.06.2024