Serbest piyasa ekonomisine müdahale ettiğiniz zaman, karşınıza balon etkisi çıkar. Balon etkisi, kısaca şöyle özetlenebilir.
Elinizde şişmiş bir balon var, istediğiniz şekli vermek istiyorsunuz. Bir tarafından sıkıyorsunuz, başka bir taraftan şişer. Şişen tarafa müdahale ederseniz, bu kez, başka bir tarafta baloncuk oluşur. Serbest bırakın, otomatik olarak eski durumuna gelir.
Ekonomi de böyledir. Fiyatlara müdahale ederseniz, karşınıza ikili fiyat çıkar. Fiyatlara narh ya da yasak koyarsanız, karşınıza karaborsa çıkar. Çünkü, fiyatları arz ve talep tayin ediyor. Talebe yetişemeyen mal ve hizmetin fiyatı artacaktır.
Fiyat denildiği zaman, sadece mal ve hizmet fiyatı anlaşılmaz. Üretim faktörlerinin de fiyatı vardır. Üretim faktörü olarak emeğin fiyatı ücrettir. Üretim faktörü olarak sermayenin fiyatı faizdir. Bunlara müdahale ettiğiniz zaman, karşınıza enflasyon çıkacaktır.
Veriminden daha çok ücret artışı maliyet enflasyonuna neden olur. Faizi devlet gücü ile düşük tutar ve baskılarsanız, karşınıza talep enflasyonu çıkacaktır.
Hükümet, faizi baskılıyor. Gerçek değerinden düşük tutuyor. Ekonomide talebe dayalı (para miktarı artışına bağlı) enflasyon devam ediyor.
Kur ve Faizi aynı anda baskılamak mümkün değidir. Birinden birini tercih etmek gerekiyor. Eğer faizi düşük tutarsanız, elinde TL olanlar döviz satın alır. Eğer, dövizi baskılarsanız, düşük faizden kredi alanlar döviz satın alır. Gereksiz yere, dövize talep oluşur.
En tehlikelisi, satın alınan dövizlerin yastık altına inmesidir. Dövize müdahale edildikçe, yastık altına inme süreci hızlanır. Büyük paralar ülkeyi terk eder. Her iki halde de, sermaye çıkışı, sermaye arzında düşmeye neden olacak ve faiz ve kur yükselecektir.
Para otoriteleri, döviz satarak, TL üzerinden bankalara hesap açanlara yüksek faiz verme kapısını araladı. Başka da çaresi yok. Zira, enflasyon ve döviz sorununu çözmenin yolu, faizi yükseltmekten geçiyor.
Ekonomi muhteşem bir bilimdir. Sonunda insanı doğru yola sevk ediyor.