Muğla İli, Datça İlçesi Reşadiye Yarımadası Türkiye’nin güneybatı uç noktasında yer alan yaklaşık 60 km uzunluğundaki Datça Yarımadası’nın batı kısmını meydana getirmektedir. Reşadiye Yarımadası’nın en uç noktasında antik dönemin önemli merkezlerinden biri olan Knidos Antik kenti bulunmaktadır.
Antik dönemin ünlü merkezlerinden Kos ile Rodos adaları arasında kurulmuş olan Knidos, Karya bölgesinin en önemli merkezlerinden biri ve Halikarnassos’tan sonra bilinen ikinci bir Dor kentidir..
Dorlar Datça Merkeze 2 km uzaklıktaki Dalacak Burnundaki Burgaz mevkiinde Knidos kentini kurarlar. Knidos M.Ö 4 . yy ortalarında 35 km uzaklıktaki , bugünkü kalıntıların bulunduğu Tekir burnuna taşınılır.
Bu taşınmada deniz ticaretindeki gelişmeler etkili olmuştur.
Peleponnes’den gelen Dor’lar Rodos ve Kos yerleşimlerinden kısa bir süre sonra Knidos kentini kurmuşlardır. Bu Dor kolonisinin Sparta’dan gelmiş olma ihtimali de vardır. Diğer bir ifade ise şehrin ArgosluTriopas tarafından kurulduğu şeklindedir.
Knidos antik çağın en önemli ticaret , sanat ve kültür kenti. Demokrasinin ilk örneklerinin yaşandığı , çağının modern kenti olan Knidos, Ege Denizi ile Akdeniz’in buluştuğu bir konumda yer alır.
Karia sınırları içinde bulunan Datça yarımadası Ege adalarından gelen Dor’ların hakimiyetine girer.
Bugün de Akdeniz’den Karadeniz’e giden gemilerin çoğu Knidos sularından geçmektedir. O günün şartlarını düşünürseniz , yelkenle hareket eden gemiler için Knidos dinlenmek , erzak temin etmek veya ticaret malı almak için gerekli bir limandı.
Korunaklı doğal limanlarından dolayı da kötü havalarda da sığınılacak bir liman.
Knidos deyince akla gelenler
Knidos antik çağın en önemli bilim, sanat merkezi kentlerdendi . Knidos’ lu Eudoksos Matematik , astronomi fizik alaninda çalışmalar yapıyordu. Devrin en ünlü Gözlemevi Knidos’taydı , Eudoksos buradan yıldızları inceliyordu .
George F.Bean’in “Karia “kitabında bahsettigi gibi”Güneş çapını dünyadan üç , aydan dokuz kat daha büyük olduğunu öne sürmüştü”
Dünyanın 7 Harikasından biri olan İskenderiye Feneri’nin mimari Sostratos da Knidos’luydu. Knidos’ta da eserleri vardır , doğru bir kazı yapılıp Knidos gün ışığına çıktığında bunlar daha belli olacaktır sanırım.
Yaşadığı dönemin (M.Ö 4.yy) en ünlü heykeltraslarından olan Praksiteles Atinalı olmasına karşın uzun yıllar Knidos’ta yaşamış, Knidos’un verdiği ilhamla birçok ölümsüz esere imza atmıştır.
Eserlerinin çoğu günümüze gelmemiş olsa da onlar hakkındaki bilgileri aslına uygun yapılmış kopyalarından alıyoruz. Bunların içinde en ünlüsü olan , “Knidos Afroditi “günümüzde bile adı sıkça geçmekte , sanat kavramı olarak söz edilmektedir.
Knidos Aphrodite heykelinin kısaca öyküsü şöyledir ; Altı Dor şehrinden Kos, Praksiteles’ten Aphrodite heykeli ister. Praksiteles birisi çıplak , diğerinin üzerinde kıvrımlı kumaş bulunan iki heykel yapar.
Kos giyinik olanı seçer, çıplak olan Knidos’a kalır. Heykeltraşlıkta İlk kez böylesine cesurca bir kadın vücudu işlenmiştir . Heykeli görmek için bir çok yerden insanlar Knidos’a gelirler, buradan geçen gemiler Knidos ‘a uğramadan geçmezler.
Mermer, insan vücudunun dokusunu en yakın veren bir yontu malzemesidir, bu çalışmaya uygun en güzel mermeri kullanan Praksiteles anlaşıldığı kadarıyla taşa bir ruh kazandırmış.
Yine Knidos’un en ünlülerinden biri “Knidos şarabı”Hazmı kolaylaştırıcı bir özelliği olduğu belirtiliyor.
Doğu Akdeniz’den , Karadeniz’e , Atina’ya kadar Knidos şarabı gitmiş. Numan Tuna Hocamızın dediğine göre burada şarabın kalitesinden çok Pazarlama becerisi daha etkili olmuş. Bunları bu saydığım bölgelerde bulunan amforalardan anlıyoruz.
Anforalarda Knidos’un mühürü ve Tüccarın adı yazıyormuş Değişik biçimlerde çok çesitli Kidos amforaları bulunmuştur.
Knidos, ticareti çok gelişmiş bir merkezdir. Şaraplarıyla ünlü olan kent aynı zamanda ürettiği şarapların ihracatını da yapmaktadır. Kent M.Ö. 6.yüzyıldan başlayarak Hellen dünyasında önemli bir rol oynamıştır.
Daha sonra 19. ve 20.yüzyılın başlarında birçok batılı gezgin ve araştırmacı Anadolu Kıyılarına yaptıkları ziyaretler sırasında Knidos’a uğramışlardır. Bu ziyaretler sırasında çalışmaları ve tetkikleri yayınlanmıştır.
1881 yılında O. Bendorf ve G. Niemann, 1888’de Th. J. Bent, 1893’de J.L. Myres ve 1897 yılında G. Cousin Knidos yarım adasında çalışmışlardır.
1904 yazında Alfred Philippson zorlu bir araştırma ile yarım adanın topografik ve coğrafik tanımlamasını yapmıştır.
Knidos ile ilgili araştırmalar 19.yüzyılda Dilletanti Derneği adına İngiliz W.M. Leake tarafından başlatılmış, kıyıları ziyaret eden Leake, Knidos’taki yapıtları resimleyerek yayımlamıştır
Esas kazı ve araştırmalar, British Museum adına C.Newton tarafından 1857-59 yılları arasında yapılmış, bulunan çok sayıdaki yapıt British Museum’a taşınmıştır.
Yaklaşık 100 yıl sonra Reşadiye Yarımadası’nı dolaşan İngiliz bilim adamlarından G.E.Bean, yine Knidos’un kuruluşu ve tarihi hakkında bilgiler vermiştir.
1967 yılında ABD Long Island Üniversitesi adına Iris Cornelia Love başkanlığında sistemli kazı ve araştırmalara yeniden başlanmış, ancak çeşitli nedenlerden kazı izni 1977 yılında Türk hükümeti tarafından geri alınmıştır.
Sonuçları yayınlanmadan kalan bu kazılardan sonra 1988’e değin Knidos’ta araştırma ve değerlendirmeye yönelik çalışmalar kesilmiştir. 1988 yılından itibaren ise Kültür Bakanlığı adına Selçuk Üniversitesi’nden Ramazan Özgan başkanlığında başlatılan bilimsel arkeolojik kazı ve araştırmalar 2006 yılına kadar devam etmiştir.
2012 yılında Müze Müdürlüğü Başkanlığında, Selçuk Üniversitesi’nden bilimsel heyet ve ekibin de katılımıyla Knidos Ören Yeri içerisinde çevre düzenleme ve restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Knidos’a Ulaşım
Knidos Datça Merkezine 38 km uzaklıkta olup kendi arabalarınızla veya Palamutbükü minübüsleri ile gidip dönebilirsiniz, Datça Detay sayfalarında minübüs saatleri bulunmakta.
YAZI VE GÖRSELLER NETTEN ALINTIDIR
KAYNAKÇA
Knidos - Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü