"Ortaokul birdeydim. Mahalleden bir arkadaşım vardı, yukarıda okula giderken gelip kapımızı çalardı, beraber giderdik.
O gün üşütmüştüm annem okula göndermedi.
Arkadaşım her zamanki gibi geldi, kapıyı çaldı, annem kapıya gitti ve beni okula gelemeyeceğimi anlattı.
Arkadaşım, akşam okulda dönerken yine kapıyı çaldı, öğretmek sınav kâğıdını onunla göndermişti, evde doldurayım diye.
Bende ertesi gün kâğıdı doldurdum okula gittiğimde öğretmenime teslim ettim.
Haftaya notları açıklarken öğretmen bana tam not verdiğini açıkladı.
Bende bir yanlışlık olduğunu anladım, çünkü 5 sorudan sadece 3'üne cevap yazmıştım.
Zil çaldı, ders bitti ve ben öğretmenin yanına yanaştı, parmağımı kaldırdım ve “ öğretmenim müsaide var mı, bir şey sorabilir miyim? ”dedim, “ buyur” dedi. “benim notum yanlış galiba çünkü ben iki soruyu boş bırakmıştım”, öğretmenim başımı okşadı ve cevap verdi “yok, notun doğru, evde olmana rağmen soruları açıp kitaptan bakmamışsın, eksik notunu da dürüstlüğün tamamladı, bu yüzden tam not aldın. Hep böyle kal, aferin sana.”
Şimdi ben de öğretmenim üniversitede ve öğrencilere soruyorum “sınav yaparken çıkarsam, kopya çekmeyeceğinize söz verebilir misin?” Birbirlerine bakıp gülüyorlar, çünkü dürüstlüğün meziyet olduğunu biliyorlar.
Dürüst olmak hiçbir zaman kolay olmamıştır ancak gün geçtikçe zorlaştığı kesin.
Niye?
Çünkü sen dürüst olmadan adam olacağına inanmışsın, dürüst olmadan iş bulacağına, dürüst olmadan okul bitireceğine, dürüst olmadan evlenebileceğine ve dürüst olmadan yaşayabileceğine inanmışsın? Peki, bu inancı kim sana öğretmiş? “Dürüst olmadığında bedel ödemeyen büyüklerin.”
Kanun olmadığında yerini kanunsuzluk doldurur.
Değerler onları taşıyan kişiler tarafından ortaya koyulmadıysa, birer emanet elbise gibi terk etme nameleri çalarlar. ..
Başkalarının adil olmasını beklemeden, adil olmayı denemeliyiz.
Adalet ithal edilmez, adalet satın alınmaz, adalet bilinç ile inşa edilir.
Hukukunu inşa etmeyen toplumları, adil olamaz.
Bunun ilk adımı evde başlar, “Anne, babaya eve getirdiği paranın miktarını değil, kaynağını soracak.” Anne "şu kadar para getir" dediğinde baba gider hırsızlık yapar, çalar, rüşvet yer, neyse bulur getirir.
Para her şeyi alır denilen yerde dürüstlük artık antikadır.
Dürüst olun, dürüst yaşayın ve yaşatın..."
Ano Şirvan Mohammedzade Miandji
(Tebrizli Azeri Türk'ü Bir Yazar/Akademisyen. TOBB-ETÜ, Yapay Zeka Mühendisliği, Öğretim Üyesi)