EKONOMİ SERVİSİ-ANALİZ 

Fed’in yılan hikayesine dönen ‘faiz artırım süreci’ başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere küresel ekonomiyi alt üst etti. Bu süreç, Amerikan Merkez Bankası’nın (Fed) 102 yıllık tarihindeki en sancılı faiz artırım süreci olarak kayıtlara geçti. Fed’in faiz artırımı aralarında Türkiye, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika gibi ülkelerin de bulunduğu gelişmekte olan ekonomiler için büyük önem taşıyor. 2008 krizinin ardından düşük faiz politikası sonucuyla ABD’den çıkan para gelişmekte olan ülkelere akmıştı. 

1 TRİLYON DOLARI AŞTI

Şimdi ise düzelen ABD ekonomisi ve Fed’in faiz artırım beklentisiyle bu para yeniden anavatanına (ABD’ye) dönmeye başladı. Uluslararası Finans Enstitüsü'ne göre son 13 ayda bu ülkelerden çıkan paranın 1 trilyon doları aştığı hesaplanıyor.

En çok ruble arttı

Sadece Türkiye değil, ABD’deki ‘faiz artırım süreci’nden zarar gören tüm dünya para birimleri son haftayı yükselişle tamamladı. Örneğin, dün öğlen saatleri itibarıyla Rus Rublesi dolara karşı, yüzde 2.4 değer kazanarak gelişmekte olan ülke para birimleri arasında en iyi performansı gösteren para oldu. Malezya ringiti ve Güney Afrika randı yüzde 1,4 kazançla son iki haftadaki en değerli seviyelerini gördü.

Kısa vadede ‘gevşeme’ uzun vadede yükseliş

Analistlere göre küresel para birimlerinin dolar karşısındaki yükselişi; Fed'in eylül toplantısında (Türkiye saatiyle dün akşam) faiz artışı yapmayacağının sinyallerini verdi. Faiz artırımındaki bu Fed ertelemesinin dolardaki gevşemeyi ‘kısa vadede’ devam ettireceği öngörülse de uzun vadede küresel dolar hareketinin devam edeceği belirtiliyor.

Anketler ne demişti?

Financial Times, dünyanın önde gelen 30 kurumunun ekonomistine Fed'in faiz artışının ne zaman geleceği konusundaki beklentilerini sordu. Ankete katılan ekonomistlerden 14 tanesi Fed'in eylülde faiz artışına gideceğini öngörüyor. Perşembe günü faiz artışı bekleyen kurumlar arasında BofA Merrill Lynch, Citi, JPMorgan ve UBS öne çıkıyor.

Zeybekci ne söylemişti?

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, geçtiğimiz günlerde Fed’in eylülde faiz artırımına gitmeyeceğini söyledi ve “Giderse bile bunun çok minimum seviyede olacağını düşünüyorum" dedi.

Uzmanların birçoğu 'artırım' bekliyordu

Tüm bu gelişmeler ışığında, küresel piyasalarda hazirandan bu yana “Eylülde faiz artışı kesin” diyerek pozisyon alındı. Dolar tüm dünya para birimlerine karşı küresel bir ralliye (sert yükseliş) sahne oldu. Hisse senedi piyasalarında da ciddi düşüşler gözlendi. Fed’in faiz kararının fiyatlandığını söyleyen analistler, “Eylül toplantısında bir artırım olacaksa bu doların dünya paralarına karşı daha da yükselmesine yol açar. Dolayısıyla piyasadaki fiyatlamalar ‘Fed’in faizleri yükselteceğinin işaretçisi” görüşüne sahiptiler.

BIST, son üç günde yüzde 5.2 yükseldi

Fakat geçtiğimiz haftanın sonlarından itibaren, dolar küresel para birimleri karşısında ‘küçük küçük’ değer yitirmeye başladı. Yine küresel borsalarda da yükselişler görüldü. Bu süreçte dolar 3.07 TL’yle zirve yapmasının ardından 3 TL’nin altına geriledi. BIST 100 endeksi ise 14 Eylül itibarıyla 71 bin 299'dan, dün itibarıyla 74 bin 981 puana yükseldi. Yani sadece üç gün içinde BIST’teki hisse senetleri ortalama yüzde 5.2 yükselmiş oldu.